Lange wachtlijsten in de jeugdzorg en de ggz, onbevoegde leraren voor de klas en aangiftes die blijven liggen; de gevolgen van de personeelstekorten in de publieke sector zijn overal zichtbaar. Reden voor de SER om aard en omvang te onderzoeken. Maar vooral: welke oplossingen zijn er?
Stimuleer mensen die méér uur willen werken
Vooral in sectoren waar veel in deeltijd wordt gewerkt, zoals zorg en kinderopvang is uitbreiding van contacturen een interessante optie. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, maar diverse pilots in onderwijs en zorg laten zien dat goed werkgeverschap in combinatie met betere roosters werkenden in staat stellen meer uren te werken. Vaak blijken het diepgewortelde overtuigingen te zijn die contractuitbreiding in de weg staan, zowel bij medewerkers als bij leidinggevenden. In de zorg gaat het dan vooral om het rooster. Medewerkers denken dat ze een heel nadelig rooster krijgen als ze meer gaan werken, managers denken vaak dat het niet past in het rooster. Of dat fulltimers vaker ziek zouden zijn. Ook de overtuiging dat meer werken niet of nauwelijks loont, is wijdverbreid.
Benut onbenut arbeidspotentieel
Er ligt groot arbeidspotentieel van mensen met ‘een afstand tot de arbeidsmarkt’. De vele subsidies en regelingen worden nog niet optimaal benut. Het instrument van job carving kan worden ingezet om arbeidsdeling effectiever te laten verlopen en bijvoorbeeld vaker arbeidsbeperkten in te kunnen zetten. Ook voor gepensioneerden die na hun aow willen blijven werken, zijn er gunstige regelingen.
Koester werkenden
Door je een goed werkgever te tonen willen mensen bij je werken – en blijven medewerkers bij je werken. Goed werkgeverschap bestaat volgens de SER uit het volgende: zicht op een mooie loopbaan, ruimte voor opleiding en ontwikkeling, zeggenschap over het eigen werk en de werk-privébalans, én een goed salaris. Ook ruime inwerkmogelijkheden voor starters en coaching bij het begin van de carrière worden geschaard onder het kopje ‘goed werkgeverschap’.
Vast werk? Vast contract
Geef een vast contract als er sprake is van structureel werk, betogen de onderzoekers. ‘Flexibele arbeidsrelaties (tijdelijke contracten, oproepcontracten en zelfstandige arbeid) hebben een plaats op de arbeidsmarkt, maar moeten niet meer worden gebruikt om te concurreren op arbeidsvoorwaarden.’
Beperk de uitstroom
Bij personeelskrapte bestaat de neiging om vooral in te zetten op werving. De ongewenste uitstroom van medewerkers krijgt niet altijd de aandacht die het verdient.
Maak werk van vernieuwing en slimmer werken
De productiviteit moet niet verbeterd door harder werken, maar door werkprocessen slimmer te organiseren rond de beschikbare menskracht, om arbeidsbesparende technologie in te zetten, en om minder productieve werkzaamheden (zoals administratieve belasting) bij professionals weg te halen. Een andere lijn kan zijn dat bij de uitvoering van werkzaamheden overheden onderzoeken hoe die het efficiëntst uitgevoerd kunnen worden. Met slim inkoopbeleid, aanbesteden of samenwerking kan het beschikbare arbeidsaanbod efficiënter ingezet worden.
Minder regelzucht en administratie
De mate van administratieve belasting is niet alleen ondoelmatig, maar ook fnuikend voor het werkplezier. De SER wil gericht monitoren welke ervaringen met het terugdringen is opgedaan, en hoe die kennis is te gebruiken. Het is daarbij belangrijk om sectorspecifiek te kijken, omdat het in algemene zin terugdringen vaak ineffectief is gebleken. Initiatieven als de Kafkabrigade en (Ont)Regel de zorg zijn daar voorbeelden van.
Het SER-rapport Arbeidsmarktproblematiek maatschappelijke sectoren is hier te downloaden.
Fotobron: Shutterstock